De ambitie van het Europese CEF-project Watertruck+ lag hoog: de binnenscheepvaart uitbouwen tot een rendabel en milieuvriendelijk alternatief voor wegvervoer. De uitdagingen bleken óók hoog. Maar de projectpartners zetten door en zorgden met Watertruck+ voor concrete resultaten en belangrijke ervaringen. Group De Cloedt was een van de partners die bereid waren om mee te pionieren. Patrick Degryse, voorzitter van Group De Cloedt, stelt het heel eenvoudig: als we onze omgeving leefbaar willen houden, dan zijn waterwegen cruciaal.
Group De Cloedt is een familiale groep, onder meer actief in granulaten, milieu- en baggerwerken en zee- en binnenvaartlogistiek, zowel in binnen- als buitenland. Wat betreft transport over water, zijn ze niet alleen believers van het eerste uur, maar ook een van de grootste privéspelers. De Cloedt vervoert jaarlijks over de Vlaamse waterwegen zowat 4 miljoen ton bulkgoederen.
De groep heeft een eigen vloot, maar had voor de start van het project nog geen eigen binnenvaartschepen onder de 700 ton.
"We zijn ervan overtuigd dat een modal shift naar de binnenvaart absoluut noodzakelijk is."
Patrick Degryse is voorzitter van Group De Cloedt en is absoluut overtuigd van de cruciale rol van de binnenvaart: “We zetten al sinds de jaren ’90 voluit in op binnenvaart. 90% van onze terminals zijn watergebonden. Zo hebben we in België sites in Brugge, Oostende, Nieuwpoort, Izegem, Wielsbeke, Genk, Meerhout, Brussel en Wallonië. We zijn ervan overtuigd dat een modal shift naar de binnenvaart absoluut noodzakelijk is als we onze mobiliteit en omgeving leefbaar willen houden. Denk maar aan steden als Gent: als daar bouwwerken in het historische stadscentrum moeten gebeuren en alles via kleine steegjes aan- en afgevoerd moet worden, dan is de overlast voor de omwonenden enorm. Aan- en afvoer van bouwpuin en -materialen met kleine vaartuigen kan voor minder hinder zorgen.”
Maar er moet nog heel wat gebeuren vooraleer vervoer over water, zeker over de kleine binnenvaartwegen, een valabel alternatief wordt: “De diepgang van de kleine vaarwegen durft nogal te variëren en dit is een ernstige handicap. Is er over een traject van bijvoorbeeld 50 km één klein stukje vaarweg met een drempel of ondiepte, dan moet je nu het hele transport daarop afstemmen en de lading beperken. Je kan al veel oplossen door regelmatig te baggeren, maar dat vergt serieuze onderhoudsbudgetten van de waterwegbeheerder, zeker voor een transportmodus die op vandaag onderbenut is wegens weinig rendabel. Een beetje een kip- en ei situatie dus.”
"De kleine Europese binnenvaartvloot is verouderd en niet of nauwelijks uitgerust met duurzame aandrijvingen."
“Diepgang is trouwens niet het enige probleem. Zo ligt er behoorlijk veel afval in onze binnenwateren. Als dit vastraakt in de schroeven, raken schepen beschadigd. Er is ook de combinatie met recreatief gebruik van de binnenwateren, wat vooral in de zomer een uitdaging is op de kleinere vaarwegen. En de huidige vaartuigen zijn meestal maar geschikt voor één type lading (bv. bulk, palletvervoer of containers), waardoor de investering in vaartuigen minder waardevast is. Sowieso is de kleine Europese binnenvaartvloot verouderd en niet of nauwelijks uitgerust met ‘groene’/duurzame aandrijvingen.”
De Vlaamse Waterweg en Antwerp Management School bundelden de krachten om de binnenvaart, en in het bijzonder de kleinere waterwegen in Vlaanderen, een boost te geven met het Europese TEN-T project Watertruck+.
Watertruck+ is een flexibel logistiek concept dat een innovatief antwoord biedt op de aangehaalde knelpunten. In het project werden vaartuigen ontwikkeld die op grote vaarwegen in grotere konvooien kunnen worden ingezet en op kleine vaarwegen in kleine konvooien of zelfaangedreven. De vaartuigen kunnen voor meerdere types van ladingen worden gebruikt, zijn voorzien van plug-and-play skids en uitgerust met de nieuwe generatie dieselelektrische aandrijvingen.
"Met de Watertruck+ vaartuigen kunnen we nu wel de kleinere binnenvaartwegen gaan benutten."
Group De Cloedt was een van de eerste ondernemingen die intekenden op de call van de Vlaamse Waterweg om dergelijke Watertrucks te laten bouwen en in hun werking te integreren. Hoewel het om een sterk innovatief en vrij risicovol project ging met een hoge financiële instapdrempel, engageerde Group De Cloedt zich vol overtuiging: “Met Watertruck+ kunnen we voortaan nog meer goederenstromen over water vervoeren. We hadden nog geen eigen schepen onder de 700 ton; met de Watertruck+ vaartuigen kunnen we nu wel de kleinere binnenvaartwegen gaan benutten. Tussen de initiële projectideeën en het huidige concept is er wel wat gewijzigd. Dankzij de Vlaamse Waterweg en de Vlaamse regering, die de regelgeving heeft aangepast, kunnen we testen en experimenten opzetten op kleinere waterwegen. Dit gaf ons de kans om het innovatieve concept bij te sturen om het efficiënter en rendabeler te maken.”
“Met Group De Cloedt hebben we zestien vaartuigen van CEMT-klasse I en II laten bouwen, waarvan vier volledig zelfaangedreven. We hebben ondertussen twee CEMT-klasse II duwbakken ingezet bij de afbraak van Pont des Trous in Doornik. Nog belangrijker: op het traject Diksmuide-Oostende zijn we eind 2019 gestart met een experiment ‘onbemand varen’. De eerste testen zijn geslaagd en sinds begin februari 2020 varen we dagdagelijks op dit traject. We hopen op termijn meerdere bakken (zonder stuurhut) in te zetten, die worden aangestuurd door één operator aan wal. Dan pas kan het vervoer over de kleine waterwegen naar onze mening evolueren tot een meer kostenefficiënt en milieuvriendelijk alternatief voor het vervoer over de weg.”
"Gelukkig is er vanuit de Vlaamse overheid en administratie veel openheid voor innovatie."
“De piste van onbemand varen moet nog verder worden uitgetest, maar ik ben ervan overtuigd dat dit echt de goede keuze is voor de kleine binnenvaart. Autonoom varen zit er óók aan te komen. Gelukkig is er vanuit de Vlaamse overheid en administratie veel openheid voor innovatie. Zo werd in het decreet van 26/04/2019 over mobiliteitsbeleid en vervoer expliciet ruimte gecreëerd voor innovatie in de scheepvaart, waardoor pilootprojecten met bijvoorbeeld onbemand of autonoom varen op onze waterwegen mogelijk worden. Dit is uniek in de wereld en voor de transformatie van de toch wel vrij traditionele sector van de binnenvaart een enorm belangrijke stap.”
“De Vlaamse Waterweg heeft bovendien een aantal steunmaatregelen gecreëerd om de Vlaamse binnenvaartvloot te vergroenen. Nieuwe ecologische energiebronnen en aandrijvingen blijven immers zeer duur, maar door dit soort maatregelen wordt het risico voor de ondernemers beperkt. Om de modal shift naar de binnenvaart nog verder te stimuleren, zouden de Vlaamse overheid en de lokale besturen bijvoorbeeld ook bouwheren en leveranciers kunnen motiveren om hun goederen via het water aan en af te voeren. Of, zoals de Vlaamse Waterweg nu al doet: bij aanbestedingen extra punten toekennen voor het gebruik van waterwegen.”
"De overstap naar een modal shift richting een innovatieve en milieuvriendelijke binnenvaart is haalbaar, zelfs met kleinere vaartuigen."
“Te duur, niet efficiënt, te weinig betrouwbaar,… zijn dus argumenten die vandaag niet meer opgaan. Uiteraard zullen er nog veel zaken evolueren, maar met Watertruck+ willen we alvast aantonen dat de overstap naar een modal shift richting een innovatieve en milieuvriendelijke binnenvaart realistisch is, zelfs met kleinere vaartuigen. Al was het een langdurig traject (vijf jaar) dat heel wat inspanningen vergde van alle partners.”
"We hopen dat het Watertruck+ project erin slaagt nog meer ondernemers te overtuigen om de overstap te maken van de weg naar het water."
“We hopen de technologie nog verder te kunnen ontwikkelen naar het gebruik van alternatieve energiebronnen zoals LNG, waterstof, biodiesel, batterijen,… Belangrijk hierbij is dat er op Europees niveau duidelijke keuzes gemaakt worden en er een stimulerend beleid gevoerd wordt om deze transitie waar te maken. Tenslotte hopen we dat het Watertruck+ project erin slaagt nog meer ondernemers te overtuigen om de overstap te maken van de weg naar het water.”
