In het najaar van 2018 zal bij ACCO het nieuwe boek ‘Sociale dialoog: kans of kwelling?’ van AMS-professor Peggy De Prins verschijnen. In aanloop naar deze publicatie reflecteert Peggy telkens vanuit alledaagse ervaringen op het thema van de sociale dialoog.
'Go Robot': dat is wat ik mezelf graag voorhoud als ik moe en overprikkeld na een drukke dag op m’n werk, het vlees of de vis in de pan voor de zoveelste keer laat aanbranden. Na een periode van heel intensief werken, voel ik mij vaak een vreemde in eigen keuken. Ik ben het ‘verleerd’ om smakelijk en uitgebreid te koken. Ik ben vervreemd van de rituelen, de uitdaging, de aandacht en het ritme dat het klaarmaken van goede gerechten vraagt. Enkel routinerecepten lukken me nog en ook daar laat ik steken vallen.
"Na een periode van heel intensief werken, voel ik mij vaak een vreemde in eigen keuken."
Vervreemding is iets geks. We schakelen over op automatische piloot, worden robots, zoeken herhaling en routine op en laten vooral de boel de boel. Liefst van al besteden we het uit en hebben we er nog zo weinig mogelijk mee te maken. Aandacht kent blijkbaar grenzen en werkt als een communicerend vat.
Vervreemding van huishouden
Zo'n twintig jaar geleden verscheen er van de Amerikaanse sociologe Arlie Hochschild het artikel ‘When Work Becomes Home and Home Becomes Work’. De werknemers die zij bestudeerde hadden alle uitdagend werk, veel verantwoordelijkheid, afwisseling en een grote mate van autonomie. Daar tegenover stond dat die arbeidsorganisatie ook hoge eisen aan hen stelde. Om aan die eisen te kunnen voldoen, grepen de mannen en vrouwen terug op tayloristische principes in het huishouden om zodoende tijd te winnen. Ook in haar onderzoek vluchtten de mensen dus na een uitdagende, inspannende werkdag de routine van het taylorisme in.
"Ook in Hochschild's onderzoek vluchtten mensen na een uitdagende, inspannende werkdag de routine van het taylorisme in."
Had het routinewerk vroeger (en voor velen nu nog) een sterk vervreemdend en zelfs dehumaniserend karakter, dan heeft huishoudelijke arbeid dat voor vele werknemers nu (steeds meer). Taken worden ofwel geminimaliseerd, ofwel geautomatiseerd, ofwel uitbesteed. Een reversed taylorisme als het ware. Hochschild laat in haar boek ook allerlei reclames van producten en diensten zien die helpen om de zorg thuis zo efficiënt mogelijk te laten verlopen. Varianten van wat we tegenwoordig kennen als de stofzuigrobot, de grasmaairobot, de boodschappenservice, de kant- en klaarmaaltijden, de strijkdienst, … Allerlei hulpmiddelen en hefbomen om ons gevoel van vervreemding te verzachten en te zalven.
Vervreemding op de werkvloer
In de derde bouwsteen van 'Sociale dialoog: kans of kwelling?’ zoom ik verder in op het gevoel van vervreemding. Niet in de thuissituatie, maar op de werkvloer zelf. Daar zien we vandaag vervreemding in de vorm van burn-outs en gevoelens van onmacht. Ook globalisering maakt dat arbeidsrelaties vaak ongewild meer anoniem zijn dan we zouden wensen, wat een constructieve dialoog in de weg staat.
Nu al meer weten over Peggy's visie rond deze uitdagingen?
