In het najaar van 2018 zal bij ACCO het nieuwe boek ‘Sociale dialoog: kans of kwelling?’ van AMS-professor Peggy De Prins verschijnen. In aanloop naar deze publicatie reflecteert Peggy telkens vanuit alledaagse ervaringen op het thema van de sociale dialoog.
"In een ‘me too’-tijdperk versterken we ons erin om grensoverschrijdend gedrag niet langer ongemakkelijk te ‘ondergaan’ of te minimaliseren."
Inbreuken op ons gevoel van menselijke waardigheid; het is van alle tijden. Hoe wapenen we ons daar het beste tegen? In een ‘me too’-tijdperk versterken we ons erin om grensoverschrijdend gedrag niet langer ongemakkelijk te ‘ondergaan’ of te minimaliseren, maar grenzen te bepalen en te benoemen. Studenten van mij (allen vrouw, de opleiding HRM blijft een zeer feminiene aangelegenheid) leerden mij onlangs het concept ‘mansplaining’.
Kennis etaleren
Mansplaining is een samentrekking van de woorden ‘man’ en ‘explaining’. Het woord verwijst naar een situatie waar een man zich geroepen voelt om ongevraagd uitleg te geven, zijn kennis te etaleren om zo indruk op een vrouw te maken. Het geheel krijgt hierdoor vaak een patroniserend en kleinerend karakter. De Zweedse vakbonden klagen deze praktijk momenteel trouwens aan.
"'Mansplaining' is wanneer een man ongevraagd uitleg begint te geven om zijn kennis te etaleren en indruk te maken op een vrouw. Dit is vaak nogal patroniserend en kleinerend."
Mij deed het vooral denken aan mijn eigen studententijd. Toen pakten we graag uit met onze eigen vers verworven kennis, inzichten, ideologische principes en (in mijn geval) wijze levenslessen. We pronkten en pochten ermee en trachten elkaar er in te overtroeven. Onze verse (ervarings)kennis werd ook naar hartenlust ingezet in het verleidingsproces. Mijn partner ben ik nog steeds dankbaar dat hij zich toen bezondigde aan ‘mansplaining’. Zonder hem zou ik vandaag nog steeds een kluns zijn in statistische analyse.
Hiërarchie in menselijke waardigheid
Kennis, van welke aard ook, geeft dus aanleiding tot een zekere impliciete hiërarchische positionering. Deze hiërarchie heeft op haar beurt vaak directe implicaties naar gevoelens van menselijke waardigheid. Mensen voelen zich ‘overklast’ (als bachelor voel ik mij minder ‘waard’ dan de master, als junior voel ik mij minder slim dan de senior, ….) of net andersom ‘superieur’ (met mijn ervaring, scholing, cv, toppositie, … zal ik het wel weten zeker). Niet enkel kennis, maar ook verschillen in functie- of prestatieniveau, loonbrief, netwerk, … geven trouwens aanleiding tot analoge dynamieken.
"Kennis kan aanleiding geven tot een zekere impliciete hiërarchische positionering en dit heeft vaak directe implicaties naar gevoelens van menselijke waardigheid."
In de tweede 'bouwsteen voor een nieuwe sociale dialoog' ga ik expliciet in op deze hiërarchie in menselijke waardigheid. Net als in machtsverschillen, gaat het vaak om subtiele en emotioneel geladen verschillen, die niet altijd makkelijk en open te bespreken zijn. Ze zorgen voor ongemak, verhitten de emoties en beletten de sociale partners om in een psychologisch veilig klimaat met elkaar in dialoog te gaan. Het tonen van respect wordt vaak als tegengif gepresenteerd. Binnen een partnerschapsmodel worden kennis-, status- en andere verschillen dan ook nooit uitvergroot. Integendeel: men probeert te overbruggen, te verbinden en te begrijpen.
"In een partnerschapsmodel worden kennis-, status- en andere verschillen nooit uitvergroot door sociale partners. Integendeel: men probeert te overbruggen, te verbinden en te begrijpen."
