We zijn van onze staart afgeraakt, maar niet van onze emoties,” zo startte dr. Steven Poelmans, professor aan Antwerp Management School en EADA Business School, het leiderschapslab ‘Inside a leader’s brain’. Waarom hebben de emoties het al die jaren overleefd? Het limbisch systeem neemt over van de neocortex bij dreiging en vertelt ons te vechten, vluchten of bevriezen. Het is dus een kwestie van overleven. Maar deze primitieve reflexen spelen ons ook soms parten – zeker als leider.
Op de trein van Brussel naar Peking zette Poelmans 30 jaar geleden een cross-culturele reis in. Sindsdien raakte hij gefascineerd door universele wetten over culturen heen. ‘We hebben allemaal een brein’ is er één van. Met zijn meest recente onderzoek ambieert hij kennis over de hersenen in te zetten voor het versterken van (zelf)leiderschap. “Door in de wereld van de neuroscience te duiken ben ik veel zaken anders gaan bekijken en herdefiniëren,” wist hij ons te vertellen. Poelmans richtte 6 NeuroTrainingLabs™ op in 3 continenten om de kracht van het brein te ontrafelen, neurofeedback te genereren en leiders in hun ontwikkeling te ondersteunen. Wij kregen inzage in deze vernieuwende kijk op leiderschap en leiderschapsontwikkeling. Van bij de start drukte Poelmans ons op het hart dat neuroscience veel te vertellen heeft over emoties en het niet enkel over cognitieve processen gaat.
Goede automatismen
Wist je dat onze hersenen 25% van onze totaal energie consumeren? En dat 50% daarvan naar de prefrontale cortex gaat? Dat is het deel van ons brein waar onze meest verfijnde producten gemaakt worden, zoals analyses en beslissingen. Dit verklaart waarom we zo moe kunnen zijn na een dag cognitieve inspanningen. Net zoals een geoliede productieomgeving, waar operational excellence troef is, zijn onze hersenen geobsedeerd door energiebesparing. Ze slaan bewuste processen op en automatiseren ze zodat activiteiten minder energie vragen. Als leider is het belangrijk om zorgvuldig met dit proces van automatiseren om te gaan en “goede” automatismen te creëren. En als je jezelf “slechte” gewoontes hebt aangeleerd, kan mindfulness helpen bij het bewust worden van welke gewoontes al dan niet heilzaam zijn.
Seesaw principle
Het streven naar energiebesparing komt ook tot uiting in het ‘seesaw principle’. Als bloedtoevoer naar een bepaald deel van ons brein gaat, is dat altijd ten koste van andere delen. Dit betekent dat we GEEN twee activiteiten tegelijkertijd kunnen doen (tenzij 1 van de activiteiten op automatische piloot gebeurt), geen twee dingen tegelijk kunnen denken of verschillende emoties in éénzelfde moment kunnen verwerken. Dit seesaw principle kan ook ten goede ingezet worden. Als je bijvoorbeeld overweldigd wordt door emoties, kan je deze ‘labelen’. Geef ze een naam: angst, paniek, boosheid, droefheid, weemoed, etc. Door deze cognitieve actie doe je beroep op de prefrontale cortex - terwijl het bloed daar naartoe gevoerd wordt, wordt het limbisch systeem (waar de emoties huizen) ontlast.
Zelfcontrole
Na de toelichting van het seesaw principle hield iedereen plots de adem in. Poelmans nam een vol glas in de hand. Bij de minste beweging viel er water op de grond. We kregen een beeld rond zelfcontrole op ons netvlies gebrand. Elke morgen staan we op met een gezonde dosis zelfcontrole – het glas zit vol - maar die zakt weg bij elke frustratie. En dat begint voor de meesten ‘s morgens vroeg al met kleine dingen: je wil de badkamer gebruiken en één van de kinderen zit midden in een lange douche. Je glas wordt door elkaar geschud en er valt water uit. Je komt beneden en stelt vast dat er geen boter meer is. Alweer wordt je glas van zelfcontrole door elkaar geschud en valt er een beetje water uit. Zo gaat het de ganse dag door. Niet te verwonderen dat je ‘s avonds thuiskomt met een leeg glas en je bij de minste tegenkanting uitvliegt. Het is dan ook belangrijk om die voorraad zelfcontrole regelmatig aan te vullen door sport, meditatie of empathie.
Dit is nog maar een greep uit de veelheid aan inzichten die neuroscience ons heeft opgeleverd. Het zijn deze inzichten rond cognitieve en emotionele regulatie die Poelmans integreert in het zogenaamde NeuroTrainingLab™, een leiderschapsontwikkelings- methodologie waarbij men zowel leiderschapscompetenties observeert als neurofysiologische indicatoren meet, terwijl twee deelnemers samen met een getrainde acteur werken aan een uitdagende businesscase. De (neuro)feedback die hieruit voortkomt blijkt zeer effectief te zijn in het verhogen van leiders hun EQ, welbevinden en performantie.
Omgaan met paradoxen
Poelmans en collega’s stelden een stijging van 32% vast van de leiderschapscompetenties die op deze manier gemeten en ontwikkeld worden. Daarnaast vergaren ze bij elk lab ook bijkomende onderzoeksinzichten over het brein van de leider. Zo hebben ze geleerd dat leiders die beter omgaan met paradoxen effectiever zijn. De vier paradoxen die ze in hun onderzoek blootlegden zijn: spreken versus luisteren, taak versus emotionele connectie, controle versus delegatie en organisatie versus medewerker. Vanuit neurocognitief oogpunt weten we dat deze paradoxale gedragingen niet tegelijkertijd geactiveerd kunnen worden (cfr. seesaw principle). Je kan bijvoorbeeld niet spreken en luisteren tegelijkertijd. En toch zijn beide belangrijk en complementair.
Switching cost
In zijn lab heeft Poelmans kunnen vaststellen dat effectieve leiders sneller kunnen switchen tussen deze set van gedragingen en aanverwante delen in het brein, of met andere woorden een lagere ‘switching cost’ hebben. En belangrijker nog, dat het effectiever omgaan met paradoxen aangeleerd kan worden door leiders bewust te maken van het belang van beide kanten van de paradox, neurofeedback te geven over de kant waarop men hoofdzakelijk inzet en specifieke gedraging te trainen die de andere kant representeren.
Uiterst vernieuwend en verfrissend aan deze aanpak is dat leiders – na een neurolab doorlopen te hebben – niet alleen een scherp beeld krijgen van hun gedragingen maar ook van de neurocognitieve activiteit onderliggend aan leiderschapscompetenties. Wil jij ook te weten komen wat ‘jouw switching cost’ is? Op onze nieuwe campus zal een NeuroTrainingLab™ opgericht worden.
Wil je meer informatie over dit lab of andere leiderschapslabs?
