Telewerken wordt ook voor het najaar de norm. Vele leidinggevenden zijn hierin zoekende. Ze worstelen met de vraag hoe ze medewerkers los kunnen laten zonder controle te verliezen.
Dit artikel verscheen eerder in HRmagazine.
Paradox
Zo hoorde ik een algemeen directeur enthousiast vertellen hoe haar teams meer op eigen houtje actie hadden ondernomen tijdens de coronaperiode. En toch, met momenten had ze het moeilijk om te weten wanneer ze wel of niet mocht ingrijpen. Ze waren immers in crisismodus en moesten creatief op zoek naar nieuwe inkomsten. Ging dit wel van de teams zelf komen? Mocht ze hierin de lead nemen, of zou ze daardoor de verantwoordelijkheidszin fnuiken? Was er een middenweg?
De afweging tussen controle en loslaten is slechts één van de paradoxen waarmee leidinggevenden geconfronteerd worden (meer lezen over de andere paradoxen, cfr. Zhang et al. 2015). Ze hebben met elkaar gemeen dat concurrerende belangen gelijktijdig om aandacht vragen en dit creëert spanning zoals ook de algemeen directeur die ervaarde.
Wat zegt de wetenschap?
De paradox theory (Smith & Lewis, 2011) oppert dat het hier om schijnbaar tegengestelde belangen gaat. Controle en loslaten zijn niet tegengesteld, maar net complementair. Succesvol omgaan met een paradox is volgens de theorie dan ook geen kwestie van kiezen of zoeken naar een compromis, maar gelijktijdig inzetten op beide polen en zo de paradox tenvolle omarmen.
Concreet voor ‘controle en loslaten’ kan dat succesvol paradoxaal leiderschap inhouden dat je gelijktijdig visionaire en empowerend leiderschap toont.
Met visionaire leiderschap beboud je controle, door bakens uit te zetten voor de toekomst en aan te geven rond welke gemeenschappelijke doelen dient gewerkt te worden.
Empowerend leiderschap laat toe om de teugels te vieren. Je legt het vertrouwen bij je medewerkers, gunt hen de vrijheid om binnen de bakens het werk te organiseren en zichzelf te leiden.
Onderzoek toont dat de combinatie van visionair én empowerend leiderschap tot betere prestaties leidt dan elk van de twee stijlen apart genomen. Of met andere woorden, elk op zich hebben de stijlen tekortkomingen; samen genomen vervolledigen ze elkaar. Met visionair leiderschap zonder empowerment heb je je medewerkers mogelijks niet mee in je verhaal voor de toekomst. Als je enkel inzet op empowerend leiderschap zonder het grotere plaatje mee te geven, loop je het gevaar dat de individuele vrijheid voor het eigen belang en persoonlijke doelstellingen wordt ingezet in plaats van voor de organisatiedoelstellingen. Zet je in op beide polen, dan zullen de doelen niet alleen helder zijn, maar maken de medewerkers ze zich ook eigen, gaan ze ermee aan de slag. En zo kom je tot controle én loslaten.
En-én klinkt goed, maar is niet makkelijk. Naast positieve resultaten wat betreft prestaties bij medewerkers (in termen van performantie en creativiteit), tonen studies verhoogde niveaus van stress en ongemak bij de leidinggevenden aan (Waldman et al., 2019). Hoe houd je het als leidinggevende gezond voor jezelf?
Onze paradoxale mindset versterken
Concurrende belangen creëren spanning door de lens waarmee we er naar kijken. Zeker in de Westerse wereld hebben we de neiging om de twee polen te bekijken en ervaren als tegenstrijdig. En tegenstrijdigheden lossen we liefst zo snel mogelijk op. De oplossing ligt echter niet in het elimineren van de spanningsvelden. Noch in het zoeken naar een middenweg. Dat leidt veelal tot suboptimale resultaten.
De oplossing ligt wel in het accepteren van de spanningsvelden en ze te beschouwen als een opportuniteit om tot duurzame oplossingen te komen. Denk aan het yin-yang symbool uit de Oosterse culturen.
In onderzoekstermen noemen we dit versterken van een paradoxale mindset (Mirron-Spektor et al., 2018). In plaats van bijvoorbeeld controle en loslaten als een dilemma te benaderen dat trade-offs vereist (controle of loslaten), moedigt een paradoxale lens aanvaarding en complementair denken aan (controle én loslaten).
Aanvaarding dat onze realiteit vandaag uit spanningsvelden bestaat en complementair denken, waarbij tegenstellingen onder de loep genomen worden om te komen tot creatieve oplossingen die zowel de belangen van controle als loslaten dienen.
Terug naar onze algemeen directeur: ingrijpen in de vorm visionair leiderschap is aan te raden. Het zorgt voor de nodige richting en het wegnemen van onzekerheid over de toekomst. Evenveel aandacht dient ook wel te gaan naar het motiveren van haar medewerkers om de implicaties voor hun eigen werk door te denken. En met deze buy-in voor de nieuwe richting van de organisatie als randvoorwaarde, is loslaten helemaal aan de orde.
Jouw paradoxale mindset versterken? Ontdek de masterclass Start to Lead.
