In China zijn ze al een aantal jaar plannen aan het uitwerken om een Nieuwe Zijderoute naar Europa aan te leggen. Een dergelijke handelsroute zou een intensiever contact kunnen betekenen tussen Europa en China alsook meer ruimte voor investeringen. De toekomst is echter onzeker: gaat dit nieuwe plan wel aanslaan? Wij gaan verder in op de risico’s die investeringen kunnen inhouden.
Antwerp Management School is door de Haven van Antwerpen ingeschakeld om te onderzoeken welke impact deze route kan hebben op de haven en hoe zij zich daarin kunnen positioneren. We zijn dus goed geïnformeerd om jou op de hoogte te houden van de relaties en handelsontwikkelingen op Europees-Chinees vlak.
Wat houdt die Nieuwe Zijderoute precies in?
Om producten van China naar Europa te verschepen, moeten bedrijven ongeveer een maand tellen. President Xi Jinping zag de ernst van de zaak in en begreep als geen ander dat snelheid tegenwoordig alles is. Of zoals het bekende spreekwoord zegt: "Time is money." Hij stelde een aantal jaar geleden een ambitieus handelsproject voor: een rechtstreeks treinspoor van Chongqing naar Duisburg: de Chongqing-Xinjiang-Europa spoorlijn, of kortweg YuXinOu. Via dit traject zou het slechts 17 dagen duren om producten in Duitsland te krijgen, ongeveer dubbel zo snel als per schip. Hierbij roept hij eigenlijk op om de alombekende zijderoutes opnieuw leven in te blazen. Vroeger met kamelen, nu met hun metalen broer: de trein.
De zijderouteplannen zijn niet alleen enorm ambitieus, maar ook kostelijk. De Chinese regering is uiteraard bereid om zijn steentje bij te dragen, maar verwacht van de landen waar de treinsporen zullen komen dat ze zelf ook investeren. Het probleem hierbij is dat heel wat landen langs de zijderoute onderontwikkeld zijn en bovendien weinig ervaring hebben met internationale handel. Andere landen, in het Midden-Oosten, zijn dan weer politiek instabiel. Daarnaast zijn er nog landen in Zuidoost-Azië die niet staan te springen om samen te werken met de Chinezen, omdat ze er in het verleden slechte ervaringen mee hebben gehad.
Wat betekent dit voor Europa?
De Chinese regering benadrukt dat ze met het project geen regionale dominantie beogen. Integendeel, ze willen verscheidene regio’s laten floreren. Zo zei de Chinese minister van Buitenlandse Zaken, Wang Yi, dit voorjaar op het Nationale Volkscongres: “Alle landen aan de route zullen profiteren van de betere verbindingen.”[1] Dit betekent echter niet dat er achter het initiatief geen brede en weldoordachte economische en geopolitieke visie schuilgaat. China zal immers het meeste baat hebben bij de plannen. Astrid Pepermans, onderzoekster aan de VUB, stelt het als volgt: “Het risico bestaat dat de interdependentie en connectiviteit, die verbloemd wordt als een intense vorm van wederzijdse samenwerking, asymmetrisch blijkt. Economische voordelen zullen er dan ongetwijfeld zijn, maar vooral China zal die naar zich toetrekken.”[2]
Het is belangrijk dat Europese investeerders zelf initiatief nemen en daarbij een open geest hebben, maar tegelijk zeer alert zijn. Hiervoor is er diepgaand onderzoek nodig naar de Nieuwe Zijderoute: Wat zijn de plannen van de Chinese regering? Welke risico’s zijn verbonden aan investeringen in dit project? Hoe kunnen Belgische en Nederlandse bedrijven voordeel doen aan de verbinding met China? Om in te spelen op de Nieuwe Zijderoute hebben de EU en China in juni 2015 alvast een ‘Connectivity Platform’ opgericht dat de samenwerking zou moeten faciliteren[3].
Wat afzonderlijke projecten betreft, is het belangrijk dat Europese bedrijven goed opletten dat zij als gelijkwaardige partners kunnen werken. De Chinese regering stelt wel dat de plannen voor de Nieuwe Zijderoute maatschappelijk verantwoord zullen zijn, maar is het onzeker dat dat mooie ideaal ook door lokale overheden gedeeld wordt. Ingrid d’Hooghe, Senior Research Associate bij Clingendael, zegt: “Op dit vlak ligt er dan ook een rol voor Europese deelnemers aan de Zijderouteplannen en de AIIB [Asian Infrastructure Investment Bank]. Met hun kennis en ervaring kunnen zij in belangrijke mate bijdragen aan een duurzaam en maatschappelijk verantwoord karakter van Zijderoute-projecten.”[4] Het is als Europese investeerder ook belangrijk om de internationale normen, standaarden en wetgeving in het oog te houden. De kennisoverdracht over Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en lokale wetgeving zal ook centraal moeten staan, omdat dat voor Chinese partners niet altijd vanzelfsprekend is.
