Van nature zouden de meeste managers zichzelf geen ‘middelmanager’ noemen, al was het maar omwille van de associatie met de ‘middelmaat’ en de reputatie van overbodige tussenfiguren te zijn. Toch bevinden veel managers zich in deze rol en heeft onderzoek al vaak uitgewezen dat juist zij het grote verschil maken in complexe tijden. Geldt dat nog steeds in een tijd waarin technologie onze taken kan overnemen? Zijn de actuele technologische ontwikkelingen nu een argument voor of tegen het bestaan van de middelmanager?
De helft van alle werknemerstaken kan met de huidige technologie geautomatiseerd worden. De jobinvulling van veel werknemers zal dus per definitie veranderen, maar op welk vlak? Prof. dr. Jesse Segers heeft de rol van de middelmanager de afgelopen decennia zien evolueren. ”Er komt meer ruimte vrij voor het relationele aspect. Via data kun je wel voorspellen welke klanten zullen weggaan, maar het zijn niet de machines die de relatie met de klant kunnen voeden. De taak van de leidinggevende is dan om werkgevers daarvoor gemotiveerd te krijgen.”
"Via data kun je wel voorspellen welke klanten zullen weggaan, maar het zijn niet de machines die de relatie met de klant kunnen voeden."
Het afgelopen decennium kenmerkt zich dus door een verschuiving van taak- naar relatieleiderschap. Maar kan zelfs dat aspect niet beter geautomatiseerd worden? “Wanneer er op relatieleiderschap meer technologie wordt ingezet, wordt dit maatschappelijk gezien niet altijd enthousiast onthaald. Het roept snel existentiële en morele vragen op. Is hechting aan een robot met artificieel-intelligente emoties en empathie hetzelfde als hechting met een mens van vlees en bloed? Neurologisch misschien wel, maar ook op het vlak van mens-zijn? Wat mensen uniek maakt is juist hun imperfectie, hun irrationaliteit."
Disruptie in bureaucratische organisaties
Op vlak van administratieve en repetitieve taken zal automatisering wel steeds meer van onze taken gaan overnemen en het begeleiden van dit type disruptieve veranderingen vereist change management. Bovendien zal de vraag naar hoogopgeleide technische werknemers door de toenemende automatisering steeds groter worden. En ook zij vragen (emotionele) menselijke ondersteuning. “Daarom wordt de rol van de middelmanager niet alleen kritischer, maar ook belangrijker. De richting wordt misschien uitgezet door die technologie, maar de realisatie van die richting kan alleen maar gebeuren met de juiste mensen,” zo beargumenteert Jesse.
"De richting wordt misschien uitgezet door die technologie, maar de realisatie van die richting kan alleen maar gebeuren met de juiste mensen."
Een goede bril om naar de invloed van disruptieve technologie te kijken, kan gevonden worden in de leiderschapscomplexiteitstheorie. Deze theorie onderzoekt hoe je kunt innoveren binnen een bureaucratische organisatie. Tegenover het formele, operationele systeem (met regels en procedures die stuwen naar standaardisatie en efficiëntie) staat de informele wereld van innovatie (die vaak heel open is). “De toekomstplannen moeten aan de innovatiekant ontstaan en zo het operationele systeem invloeien. Hoe sneller dat lukt, hoe beter je mee kunt in de snel veranderende context. In een bureaucratie slagen ze er echter niet in om innovatie te koppelen aan het operationele systeem, waardoor innovatie een lokaal experiment wordt. Daardoor wordt de toekomst nog onzekerder.”
"In bureaucratische organisaties slagen ze er niet in om innovatie te koppelen aan het operationele systeem, waardoor innovatie een lokaal experiment wordt. Dan wordt de toekomst heel onzeker.”
Om de concurrentie in de huidige disruptieve businesswereld bij te benen, moeten bedrijven wendbaar en effectief zijn. In het operationele systeem wordt veel belang gehecht aan zekerheid en overeenstemming, maar voor het innovatieve vermogen zijn diezelfde bedrijven hier niet bij gebaat. "De kritische vraag is dus: hoe kan je het operationele systeem en het innovatiesysteem met elkaar verbinden? Er is een dynamisch systeem nodig met leiders die ‘adaptive space’ creëren. Laat nu juist daar een rol voor de middelmanager weggelegd zijn.”
De menselijke mediator
Door het creëren van een ‘tijdelijke ontmoetingsruimte’ wordt het mogelijk om de innovatieve wereld te koppelen aan de operationele wereld. De middelmanagers zijn niet langer enkel de controleurs en implementeerders van de formele strategie maar worden makelaars in de organisatie die de toekomst met het heden verbinden. “Die adaptive space dien je te zien als een ruimte waar minstens twee type activiteiten samenkomen. Een verbindende activiteit die mensen uit verschillende werelden samenbrengt en een conflicterende activiteit. Dit gebeurt bijvoorbeeld door een innovator met een operationeel manager samen te laten denken over kostenbesparingen. Zij hebben vervolgens nog een sponsor nodig uit de operationele wereld, die macht heeft en hun gezamenlijke plannen ondersteunt.”
"Het zijn de bruggenbouwers en netwerkers van de organisatie die belangrijke informatie uit de silo’s van de organisatie kunnen halen en met elkaar verbinden."
Zo kunnen medewerkers nieuwe ideeën ontwikkelen en hun bijdrage leveren aan het innovatieve vermogen van de organisatie. “In dat proces heeft de middelmanager een ‘brokerage rol’, want de ontstane ideeën moeten vroeg of laat verkocht worden aan het topmanagement. Zij hebben een brede toegang tot diverse informatie, hebben sneller toegang tot nieuwe informatie en hebben controle over welke informatie verspreid wordt. Dit laatste is extra kritisch in een wereld waar er teveel aan informatie is. Het zijn dus de bruggenbouwers en netwerkers van de organisatie die belangrijke informatie uit de silo’s van de organisatie kunnen halen en met elkaar (laten) verbinden. Een kritische rol die niet direct te vervangen is door technologie.“
We hoeven ons dus geen zorgen te maken over verdwijnende middelmanagers. Het ziet er naar uit dat hun werk alleen maar inhoudelijker, relevanter en innovatiever gaat worden. Wanneer machines doen wat zij het beste doen, doen wij dat ondertussen ook: creëren, innoveren en inspireren. Let’s lead the way.
Wil jij effectiever worden in jouw leiderschapsrol?
