Onlangs werden we opgeschrikt door verschrikkelijk nieuws uit Brugge: een jongetje werd op het zebrapad voor de school gegrepen door een vrachtwagen en overleefde het ongeval niet. Het ongeval? Dat was het bij nader inzien niet. De tragedie had vermeden kunnen worden als we conform het officiële ‘Vision Zero’-beleid, dat streeft naar nul verkeersslachtoffers, hadden gezorgd voor een veiligheidscultuur.
Vanuit die benadering is een tientonner in een schoolomgeving een zeer slecht idee. En toch was die vrachtwagen daar. Sterker nog, de dagen na de tragedie waren er overal te lande honderden, nee duizenden trucks die op het drukste moment voorbij scholen en door woonbuurten daverden. En de volgende week zal dat niet anders zijn. Tenzij de wegbeheerders hun verantwoordelijkheid nemen en minstens bij het begin en einde van de school het vrachtwagenverkeer – en aan de schoolpoort bij voorkeur alle autoverkeer – uit de schoolomgeving weren.
Rekeningrijden
Waarom vrachtwagens anno 2017 nog steeds schoolomgevingen doorkruisen? De verklaringen zijn legio. Een recente is dat het voor vrachtwagens ingevoerde rekeningrijden in Vlaanderen enkel op de hoofdwegen geldt. Transportbedrijven komen daardoor in de verleiding hun chauffeurs te sturen over de gratis alternatieven die, helaas, vaak door dorpskernen en voorbij scholen voeren. Eén maatregel zou dus kunnen zijn dat Vlaanderen het rekeningrijden uitbreidt tot het hele netwerk, zoals het Brussels Gewest deed, of minstens al tot de sluiproutes die zich makkelijk van de kaart laten aflezen.
GPS
Soms is het ook gewoon de GPS die de bestuurder (ver)leidt: de kortste weg, de snelste weg, we kennen het allemaal. Wegbeheerders, waaronder gemeentebesturen, kunnen zich hiertegen verweren met wat politieke moed, dit wil zeggen tonnagebeperkingen en doordachte circulatiemaatregelen, infrastructurele maatregelen (paaltjes, poorten, drempels…) en interessante ‘herenakkoorden’ zoals in Kortrijk, waar werfverkeer systematisch buiten de schoolspits wordt gehouden. Toch blijft het vaak dweilen met de kraan open.
Duurzame routenavigatie
Gelukkig bestaat er zoiets als duurzame route-navigatie, zeg maar een GPS met een sociale reflex. Die leidt vrachtwagens over wegen die daarvoor geschikt zijn. Lees: snelwegen en gewone wegen met een gescheiden verkeersafwikkeling en met geen of weinig bestemmingen erlangs. Mochten alle vrachtwagens met zo’n duurzame route-navigatie uitgerust zijn, zou dat zorgen voor minder vrachtverkeer aan schoolpoorten en in woonkernen – en dus voor significant minder ongevallen, maar ook minder lawaai en emissies en dus een betere leefkwaliteit. Win-win-win.
De geleiding kan bovendien rekening houden met tijdsvensters, waardoor ‘onvermijdbaar’ (maar per definitie erg uitzonderlijk) vrachtverkeer weliswaar de school passeert, maar dan wanneer alle kinderen veilig en wel op de schoolbanken zitten.
Accurate verkeersdata
Klinkt dit te mooi om waar te zijn? De voorbije jaren werd de technische en maatschappelijke haalbaarheid van duurzame routenavigatie veelvuldig onderzocht. De conclusie: als we willen, kan het. Voorwaarde is wel dat het systeem over accurate verkeersdata kan beschikken.
Het toeval wil dat Vlaanderen daarover beschikt, onder de vorm van een verkeersbordendatabank. Ze moet wel dringend geactualiseerd worden, maar de UGent maakt zich sterk dat die klus binnen zes maanden geklaard kan zijn.
Die bron van kennis kan aanbieders van routenavigatie en kaartenmakers dan weer over de streep trekken: in ruil voor hoogwaardige data van de overheid zullen ze allicht bereid zijn duurzaamheidsprincipes te integreren in hun navigatiesystemen.
Het ‘updaten’ van de data zou geen probleem mogen vormen. Met de feedback van alle weggebruikers en de automatische input van steeds meer wagens die uitgerust zijn met camera’s voor verkeersbordenherkenning kan de overheid permanent ‘nieuwe’ informatie verzamelen, zélfs over tijdelijke situaties zoals bij werven.
Vebimobe
Is dit verre toekomstmuziek? Allerminst. Vebimobe, een recent onderzoeksproject
(http://vebimobe.be/en) van het expertisecentrum Smart Mobility (voorheen Vlaams Instituut voor Mobiliteit) in samenwerking met partners als UGent, Bpost, Volvo en diverse kaartenmakers, toont aan dat we op zeer korte termijn tot een kwalitatief systeem van duurzame routenavigatie kunnen komen. Het is geen vroom-naïeve doelstelling, zoals vertegenwoordigers van de transportsector suggereren. Wij beseffen heel goed dat goederen moeten opgehaald en geleverd worden en dat dit in onze ‘verrommelde ordening’ geen evidentie is. Maar via duurzame route-navigatie kunnen vrachtwagens geleid worden over de meest geschikte routes die woongebieden, schoolomgevingen, speel- en sportterreinen en meer algemeen plaatsen met veel zachte weggebruikers vermijden.
Schande van de 400 doden
Het is alleen nog een kwestie van willen. Vlaanderen beschikt over de bouwstenen voor een veiligheidscultuur op de weg: de technologie voor veilige routenavigatie bestaat, gemeenten kunnen preferentiële vrachtroutes aanduiden in hun mobiliteitsplan en minister Weyts wil af van de ‘schande van de 400 doden’.
Hier ligt een kans om er vandaag nog mee aan de slag te gaan. Verder uitstel kost alleen meer mensenlevens.
Verschenen als opinieartikel in De Morgen door collectief van dertien verkeersexperts en politici:
Johan De Mol (UGent), Kris Peeters (lector verkeerskunde PCVO Limburg), Sven Vlassenroot (Smart Mobility), Dirk Lauwers (UGent), Willy Miermans (UHasselt), Koen Van Wonterghem (Ouders van Verongelukte Kinderen), Filip Watteeuw (Groen-schepen Gent), Vincent Van Quickenborne (burgemeester Kortrijk en federaal parlementslid Open vld), Jan Vermeulen (CD&V-burgemeester Deinze), Steve D’Hulster (sp.a-schepen Mortsel), Tom Dhollander (Voetgangersbeweging), Peter Defreyne (projectmanager Smart Mobility), Mikaël Van Eeckhoudt (Fietsersbond)
