Hoe kan ik strategie ontwikkelen in een volatiele, onzekere, complexe en ambigue wereld?
Strategieontwikkeling gaat om het uitzetten van een koers om een doel te bereiken. Het gaat om het bepalen van een route voorwaarts, terwijl je bewust bent dat de toekomst niet kan worden voorspeld omdat de wereld inherent volatiel, onzeker, complex en ambigu (VUCA) is.
Strategische wendbaarheid (strategic agility) is een aanpak voor het ontwikkelen van een strategie waarbij een organisatie balanceert tussen het zich verbinden aan de uitgezette koers en het behouden van het vermogen om zich flexibel aan te passen aan de zich ontwikkelende omstandigheden. Strategische wendbaarheid balanceert dus tussen de vastigheid van een strategische plan en de flexibiliteit van de improvisatie.
Conceptueel model
Het strategisch wendbaarheidsmodel is gebaseerd op de vooronderstelling dat je weet dat je de toekomst niet kent en dat jouw strategie daarom je beste inschatting van dit moment is. Kenden we de toekomst wel, dan konden we een gedetailleerd strategisch plan opstellen van wat we moesten doen (vaak future-back planning genoemd). Net alsof we een reis zouden plannen van Sevilla naar Mumbai waarvoor we de best mogelijke reisroute uitzoeken. Maar de VUCA-realiteit is dat we meer lijken op Columbus die op zoek is naar een route van Spanje naar India, waarvoor we op dit moment alleen maar een inschatting hebben en beseffen dat we en cours de route nog veel zullen moeten ontdekken. Net zoals Columbus is het beter om niet terug te vallen op improvisatie, maar een gestructureerde aanpak te hanteren om de beste route gaandeweg te vinden.
Het strategisch wendbaarheidsmodel laat vijf belangrijke stappen van strategieontwikkeling zien die allemaal tegelijk moeten plaatsvinden. Het model geeft niet in detail aan hoe je het proces moet organiseren, maar het biedt een algemeen kader waarmee je aan strategieontwikkeling kan aanpakken.
Kernelementen
Om strategisch wendbaar te zijn, moet je de volgende belangrijke stappen van strategieontwikkeling uitvoeren:
- Richten. Hoewel het onmogelijk is om precies te weten waar je naartoe moet, is een ruwe schatting van de richting die je uit moet wel noodzakelijk. Columbus had geen exacte coördinaten, maar hij voorzag wel dat hij India in het Westen moest zoeken. Zo moeten ook organisaties zich voortdurend hun gewenste bestemming voorstellen, zodat ze hun mensen acties kunnen laten ondernemen die de organisatie in de gewenste richting sturen.
- Inzetten. Hoewel het ook onmogelijk is om precies te weten wát je moet doen, moet je wel acties ondernemen om vooruit te raken. Dat betekent dat je gecalculeerde risico's moet nemen door in te zetten op verschillende initiatieven, elk met een eigen risico/beloning profiel. Sommige initiatieven zullen gegarandeerd succes opleveren en komen allicht in elk toekomstscenario van pas, terwijl andere initiatieven eerder risicovolle ‘side bets’ zijn voor wanneer het onverwachte zich voordoet. Het portfolio van al deze verschillende inzetten vormt de strategie van de organisatie.
- Acteren. Afhankelijk van het risico van elke inzet kan je op verschillende manieren actie ondernemen. Is het risico laag omdat de voorspelbaarheid vrij hoog lijkt, dan kan een relatief gedetailleerd plan worden opgemaakt en uitgevoerd. Wanneer het risico middelmatig is, is het vaak verstandig om zich niet uitgebreid te committeren, maar eerder te experimenteren met behulp van simulaties of proefprojecten. Is het risico hoog, dan is het over het algemeen beter om nog minder vast te leggen en de ideeën eerst te verkennen en het draagvlak af te tasten.
- Leren. Voor welke vorm van actie je ook kiest, je weet dat elke inzet is gebaseerd op een inschatting en dat er waarschijnlijk voortschrijdende inzichten zullen ontstaan. Je moet deze groeiende inzichten capteren en gebruiken om je acties aan te passen, zodat je een positieve cyclus van doen en leren krijgt. Hoe korter deze cycli en hoe sneller deze cycli elkaar opvolgen, hoe flexibeler en wendbaarder het proces zal zijn.
- Afstemmen. Je portfolio van inzetten zal voortdurend veranderen als gevolg van de cyclus van al doende leren. Daarbij zullen sommige initiatieven worden opgeschaald naarmate ze minder risicovol worden, terwijl andere moeten worden bijgestuurd of zelfs stopgezet. De uitdaging is om ervoor te zorgen dat de verschillende initiatieven de organisatie niet in uiteenlopende richtingen trekken, maar worden afgestemd tot een coherent geheel. Dus zeg gerust ja tegen de chaos, maar probeer onderweg toch de initiatieven op elkaar af te stemmen.
Kerninzichten
- Je weet dat je het niet weet. Als strategen moeten we accepteren dat de wereld volatiel, onzeker, complex en ambigu is en daarom inherent onvoorspelbaar. We rijden in de mist en moeten erop voorbereid zijn om in te spelen op wat we nu nog niet kunnen zien.
- Strategie is je beste huidige inschatting. Als we in de mist turen, zetten we zo goed mogelijk een koers uit, want we moeten vooruit. Maar we weten dat deze acties gebaseerd zijn op een gok. We houden dus het stuur vast, klaar om de koers te corrigeren.
- Strategieontwikkeling draait om voortdurend bijleren. Aangezien het bij strategie niet gaat om het weten van tevoren maar om het ontdekken onderweg, moeten strategen hun inspanningen richten op het organiseren van een snel en efficiënt leerproces.
- Strategieontwikkeling draait om berekende risico’s. Aangezien leren door te doen inhoudt dat er veel fouten worden gemaakt, moeten strategen berekende risico’s nemen. Ze moeten daarbij voldoende middelen inzetten om te leren, maar zich niet te vroeg grote bedragen committeren als de onvoorspelbaarheid nog groot is.
- Strategieontwikkeling is een voortdurend proces. Je mag de strategie van een organisatie niet fixeren, maar moet deze juist voortdurend aanpassen op basis van voortschrijdend inzicht. Mensen willen dan wel zekerheid hebben en je voelt misschien de drang om je inschatting als zekerheid te verkopen, maar omdat je weet dat je het niet weet, is het beter om eerlijk te zijn, samen te leren en wendbaar te blijven.
Deze blog is onderdeel van een serie. Klik op onderstaande link voor een overzicht.
