Door schaarsere budgetten en wijzigingen in zorgvraag ondergaat de zorg- en welzijnssector structurele veranderingen. Om uitdagingen die met deze veranderingen gepaard gaan het hoofd te kunnen bieden, is er nood aan leiderschap. Aan authentiek en gedeeld leiderschap dat gebaseerd is op missie en waarden. Het onderzoek ‘Is het leiderschap klaar voor de uitdagingen in de zorg- en welzijnssector?’ van dr. Sofie Rogiest en onderzoeker Koen Marichal zoomt in op deze uitdagingen in de zorg- en welzijnssector. Daarbij werd een model ontwikkeld en vier cases kwalitatief uitgewerkt.
Eén van deze cases bekijkt het spiritueel leiderschap aan de Groep Zorg H. Familie. In 2015 fuseerden de voorzieningen opgericht door de congregatie Zusters Heilige Familie in Kortrijk en werd het onroerend goed overgedragen aan de Groep Zorg H. Familie. Dit vormde de aanleiding om na te denken over hoe het spirituele erfgoed op een eigentijdse manier kan worden voortgezet met de huidige leidinggevenden.
Casus ‘Groep Zorg H. Familie’
Hoewel huidige leidinggevenden verder af staan van geloofsbronnen, gelooft directeur Patrick Cokelaere toch dat ieder zijn eigen inspiratiebron heeft die hen drijft, bewust of onbewust. Binnen de visie van spiritueel leiderschap verwachten medewerkers dat leidinggevenden het goede voorbeeld geven, nabij en betrouwbaar zijn.
Patrick: “Leidinggeven is een complex geheel van bekwaamheden die mensen moeten verwerven om op deskundige wijze anderen aan te sturen, motiveren en om samen doelen te bereiken. Waar veel opleidingen zich richten op technieken en methoden, is dit traject gericht op persoonlijke groei en het versterken van waardegericht leiderschap. Het gaat over het hebben van een toekomstvisie, een mensbeeld, zelfkennis en bewustwording van de eigen krachtbronnen.”
Leiderschapstraject
“Het traject kende 4 etappes”, aldus Johannes Claeys, de academische directeur van het traject. “Op de kick-off werden de deelnemers uitgenodigd om mee te stappen in het project door duidelijk te stellen dat zowel de congregatie, de directie als de raad van bestuur dit initiatief steunden. Het zijn net die groepen die als eersten een kwetsbaar en tegelijk krachtig verhaal brachten door aan te geven wat spiritualiteit voor hen betekende. Hun verhaal werd versterkt door gastdocenten die gelijkaardige wegen bewandeld hadden en konden vertellen hoe dergelijke leiderschapsontwikkeling henzelf, de medewerkers en de organisatie ten goede kwam.
Op een tweede ontmoeting trokken we ons terug op een inspirerende plek om met de leiderschapsverhalen van de deelnemers aan de slag te gaan. De groep werkte niet rond een specifiek model of was niet op zoek naar de ideale leider. De verhalen benadrukken juist diversiteit, eigen keuzes en beperkingen in leiderschap.
De focus lag dan ook op het zoeken van eigen talenten en waarden om een eigen leiderschapsidentiteit te vormen. Vervolgens gingen we met alle deelnemers op zoek naar wat ons drijft en verbindt. Zo kwamen we op het eind van die dag tot een gedeeld verhaal dat zich bouwde rond 5 spirituele grondhoudingen (cfr. infra).
Grondhoudingen
Vooraleer we overgingen naar de derde sessie werd een kwalitatief onderzoek gedaan naar de compatibiliteit van de grondhoudingen met de rijke traditie van de congregatie enerzijds en gerichtheid op het zorggebeuren anderzijds. Eveneens kregen de leidinggevenden heel wat ‘huiswerk’ om de grondhoudingen in te slijten en in te oefenen. In een derde sessie werd heel bewust gekozen voor een shift naar de managementsprocessen van de organisatie. Het is immers de bedoeling dat de structuren en processen zich richten naar die (her)ondekte grondhoudingen en niet omgekeerd.
We konden de derde sessie onderbouwd en gericht aanvatten, want een gedetailleerde, kwantitatieve bevraging gaf elke deelnemer inzicht in de mate waarop de grondhoudingen reeds verankerd waren in de eigen praktijk of in welke mate er een draagvlak was bij hun medewerkers. Op de slotsessie brachten de deelnemers alles samen in een kwetsbare leadership pitch die ze voor elkaar, de congregatie en de academic director brachten.”
“Vanaf de eerste dag identificeerden we grondwaarden die de rode draad vormen voor onze leidinggevenden. Dat zijn waarden als kwetsbaarheid, authenticiteit, nederigheid, uniciteit en verbondenheid. Deze grondhoudingen werden geëxpliceerd en vertaald in de HRM-structuren van onze dagdagelijkse werking. De doelstellingen zelf zijn nooit bereikt in de zin dat de opdracht dan af zou kunnen zijn. Het proces is een never-ending story waar verder aan gewerkt dient te worden”, vertelt Patrick.
Leidinggevenden moeten zich veilig voelen zichzelf te zijn, om voortdurend te kunnen reflecteren en aangespoord te worden om te zoeken naar hun eigen zingeving, zowel als mens als leidinggevende. De white paper stelt dat er bij de leidinggevenden al een zeker gevoel van samenhorigheid is en dat de initiële weerstand verdwenen is. Ook is iedere leidinggevende op moment van schrijven een actieplan aan het ontwikkelen. De uitvoering van deze actieplannen zal de impact van het traject zichtbaar maken.
Patrick: “De inhoud van het traject is twee jaar vooraf voorbereid en er is lang geluisterd en gezocht naar de ideale inhoud en werkvormen. Dit enerzijds om te vertrekken vanuit een persoonlijke benadering. Hierdoor kunnen medewerkers zelf op zoek gaan naar hun eigenheid en beweegredenen. Anderzijds is het een sterkte dat in het tweede deel van het traject de managementbenadering vanuit de wetenschappelijke invalshoek werd toegevoegd.”
Er wordt blijvend en creatief gezocht naar een manier waarop de grondwaarden verder kunnen verankerd worden in de HR-systemen van de organisatie zodat er een duurzaam effect kan ontstaan.
Voor wie?
“Als organisaties overtuigd zijn dat de mens een holistisch wezen is met een lichamelijke, psychologische, sociale en geestelijk-existentiële dimensie, dan is het absoluut nodig om de eigen identiteit niet dood te zwijgen en deze enkel privé te beleven.”
Ten slotte geeft Patrick nog aan dat deze investering op lange termijn de kwaliteit van de werkplek en het welbevinden van de werknemers bevordert op een duurzame wijze.
Wat zou een uniek leiderschapstraject voor jouw organisatie kunnen betekenen? Ontdek onze Tailored Solutions!
